کشف باستانی شگفتانگیز در غرب ایران+ عکس
تاریخ انتشار: ۲۱ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۹۶۸۶۷
درباره یافتههای جدید باستانشناسان، در نشست تخصصی «بازنمایی چشماندازی از دشت دهلران؛ بر مبنای نویافته تپه گاران» که به همت پژوهشکده باستانشناسی برگزار شد، گزارش داده شد.
محسن زینیوند، باستانشناسی که در این محوطه کاوش کرده است، گفت: «گاران» در دشت دهلران از توابع استان امروزی ایلام و در جنوبغربی فلات ایران واقع شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این باستانشناس ادامه داد: ارتفاع برجستگی اصلی ۲۰ متر و ارتفاع پشتههای پیرامونی آن حدوداً بین ۳ تا ۶ متر است. سرتاسر دامنه برجستگی اصلی را پهنۀ پست و یکنواختی به عرض تقریباً ۲۰ متر در برگرفته است که آن را از پشتههای پیرامونی جدا کرده است. شاید این پدیده نشانی از وجود یک خندق باشد که برای حفاظت بیشتر پیرامون آکروپل تپه ایجاد شده است.
زینیوند در ادامه این گزارش گفت: گاران به دلیل توالی منظم از اواخر سلسلههای قدیم تا اواخر دوران تاریخی و همچنین تبدیل شدن به بزرگترین زیستگاه در نیمه هزاره دوم قبل از میلاد تا اواخر دوره هخامنشی، از اهمیت فوقالعادهای در مطالعات باستانشناسی این منطقه برخوردار است.
او درباره نتایج بررسی و کاوش این محوطه در سالهای اخیر اظهار کرد: در بررسی سطحی از دامنۀ پشتۀ اصلی چندین آجر شکسته، که گاه دارای کتیبه بودهاند، شناسایی شد. البته نبشتههای این آجرهای کتیبهدار استامپی به دلیل آبسوده شدن و هوازدگی قابل خواندن نبودند، ولی در یک نمونه، چند کلمۀ ناقص از جمله لوگال (حاکم)، دومو (پسر) و بلیتو (سرور او) قابل خواندن بود که نشان میدهد به زبان اَکدی نگاشته شدهاند.
این باستانشناس ادامه داد: در همین بررسیها، یک تکه آجر دیگر که در عین حال ساده، ولی شگفتانگیز است نیز شناسایی شده که شیارهایی بر سطح دارد. این نمونه مشابه نمونههایی است که به فراوانی در بینالنهرین به دست آمده که سُنت نقشههای جغرافیایی، شهرسازی، پلان معابد و کاخها، طرح سیستم آبیاری و اراضی کشاورزی در هزاره سوم و تا اول پیش از میلاد را تداعی میکند. تطبیق پلان یا طرح نمونۀ گاران با بخشی از توپوگرافی دشت دهلران تا حدودی همخوانی دارد.
به گفته زینیوند، خطوط ارائهشده روی آجر نقشدار، چهار شکل را نمایندگی میکند که عبارتند از رودخانه، کوه، سد یا بند، و کانالهای آبرسانی. چنین وضعیتی در شمال شرقی دشت دهلران؛ جایی که رودخانه دوویرج از سیاهکوه (ارتفاعات زاگرس مرکزی) جاری شده و وارد دشت میشود به واسطۀ تغییرات اقلیمی هزارههای گذشته دارای بستری عمیق شده و انشعابات آبی از این رودخانه را با مشکل مواجه کرده است که همین باعث استفاده از بند برای بالا آوردن سطح آب رودخانه و جاری شدن آب در کانالها در دورۀ عیلام باستان شده است.
این باستانشناس شواهدی از بندهایی را که با نی یا شاخه در یکصد سال پیش روی رود فرات و شمال دزفول برای بالا آوردن سطح آب ایجاد شده بود، نمونۀ قابل اتکایی خواند که احتمالاً روی نقشۀ آجری گاران نیز آمده است.
او گفت: با توجه به شواهد کانالهای باستانی، که از رود دوویرج منشعب میشده و اراضی زیستگاههای گاران و موسیان را تأمین میکرده، به نظر میرسد با یک پروژۀ عمرانی از دورۀ ایلام قدیم مواجهیم که پیش از اجرا همانند سنت بینالنهرینی، پلان آن روی یک آجر کشیده شده است.
این باستانشناس در نتیجه بیان کرد: کتیبه آجری اکدی شناساییشده به همراه آجر نقشدار که احتمالاً نقشهای درباره سیستم آبرسانی است، نظر ما را به اهمیت سیاسی-اقتصادی گاران در سرحدات غربی ایلام سوق میدهد. این منطقه به دلایلی از جمله راه اصلی شوش به بینالنهرین، منابع آبی، منابع طبیعی از جمله قیر و سنگ و رسوبات آبرفتی مناسب برای کشاورزی، مورد طمع میتوانسته قرار بگیرد. از این نظر کشف چنین شواهد مادی در ارتباط با این مؤلفهها دور از انتظار نیست.
منبع: همشهری آنلاین
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: باستان شناسی دشت دهلران باستان شناس دشت دهلران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۹۶۸۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
یک کشف علمی از جنس اشعار «خیام»؛ فسیل انسان در حمّام خانۀ شما! (+عکس)
یک فسیل فکّ انسان که میلیونها سال در سنگ حفظ شده باشد، از آن چیزهایی است که دانشمندان سالها برای یافتنش در محیطهای طبیعی تلاش میکنند. اما چه میشود اگر این فک در کفپوش حمام شما و درون یک کاشی تراورتن قرار داشته باشد؟ بله این کاملا امکانپذیر است.
به گزارش فرادید، یک نمونه حیرتانگیز از چنین کشفی اخیراً در بخش فسیلهای وبسایت اخبار اجتماعی ردیت (r/fossils) فاش شد؛ زمانی که فردی ناشناس در ترکیه تصویری از چیزی شبیه به برش عرضی یک فک انسان را که در کاشی خانهی نوساز والدینش یافته بود، آپلود کرد.
این موضوع حتی با وجود اینکه فرد ناشناس اعلام کرد که دندانپزشک است و فک را به محض دیدن تشخیص داده، ممکن است شبیه یکی دیگر از داستانهای اغراقآمیز اینترنتی به نظر برسد. اما عکسها کاملاً قانعکننده بودند: یک فک که به صورت جانبی از میان حداقل پنج دندان آن بریده شده، به طور مرتب در سطح کاشی تراورتن محصور شده بود.
این کشف، رازها و پرسشهایی را به دنبال دارد: این فک باستانی متعلق به چه کسی بوده، چگونه به کاشی حمام تبدیل شده است و بقیه بدن کجاست؟
داستانهایی در سنگسنگ تراورتن در نزدیکی چشمههایی تشکیل میشود که آب آنها سرشار از کربنات کلسیم محلول است. این کربنات کلسیم لایههایی از سنگ را تشکیل میدهد، نوعی نسخهی عظیم طبیعی از همان اتفاقی که روی لولهها یا درون سماور خانه میافتد (در جاهایی که آب حاوی املاح زیادی است).
در حین تشکیل، سنگ تراورتن ممکن است برگ، چوب و بقایای جانوران (از جمله انسانسانان باستانی) را در خود جای دهد. این لایههای تراورتن میتوانند به آبشارهای چشمگیری مانند آبشارهای چشمههای Mammoth در پارک ملی Yellowstone تبدیل شوند.
لایههای تراورتن مانند آنچه در Mammoth Hot Springs وجود دارد، ممکن است در حین شکلگیری، بقایای گیاهان و حیوانات را در خود به دام بیاندازند.
مناطق مشابهی را از تشکیل تراورتن را میتوان در استان دنیزلی در جنوب شرقی ترکیه مشاهده کرد. خطوط راه راه چشمگیر رسوبات تراورتن در این منطقه باعث محبوبیت این سنگ برای استفاده در خانهها و ساختمانهای تجاری شده است.
در سال ۲۰۰۲، دکتر Mehmet Cihat Alçiçek، استاد زمینشناسی در دانشگاه Pammukale، در حال بررسی فسیلها در پنلهای تراورتن تراشنخورده در نزدیکی روستای Kocabaş بود که طرح کلی جمجمهای شبیه انسان را دید.
Alçiçek و متخصصان آناتومی و زمینشناسی سرانجام به این نتیجه رسیدند که این جمجمه متعلق به فردی از گونهی Homo erectus است که بین ۱.۶ تا ۱.۲ میلیون سال پیش زندگی میکرد. تنها چیزی که از آن باقی مانده بود، برشی مورب از ابرو به سمت پشت جمجمه بود، به ضخامت تنها ۱.۵ سانتیمتر. هیچ قسمت دیگری هرگز پیدا نشد.
نمونهای خیرهکنندهحال به سراغ فک جدیدی میرویم که در کاشی تراورتن گیر کرده است و هنوز نام یا هویت شناختهشدهای ندارد. با بهروزرسانیهای پست ردیت، مشخص شد که معادت تراورتن ترکیه منبع این سنگ بوده و انسانشناسان سراسر جهان از این فرصت برای مطالعهی فک استقبال کردهاند.
در حالی که هنوز هیچ برنامهای در نظر گرفته نشده است، هر مطالعهای احتمالاً با انتقال فک و تراورتن اطراف آن به آزمایشگاهی برای اسکن CT آغاز میشود و پس از آن کار پر زحمت جدا کردن استخوان از سنگ دنبال خواهد شد. روشهای امروزی میتوانند اطلاعات شگفتانگیزی از فسیلی مانند این به دست دهند.
اولین هدف، تعیین سن استخوان خواهد بود. برای تعیین سن جمجمهی Kocabaş، تیمی از محققان بینالمللی از روشی به نام "تاریخگذاری هستهای کیهانی" استفاده کردند. هنگامی که این ذرات به مواد معدنی حاوی اکسیژن و سیلیسیم برخورد میکنند، برخی از اتمها را به ایزوتوپهای رادیواکتیو تبدیل میکنند.
با نمونهگیری از کریستالهای کوارتز از کاشی تراورتن و اندازهگیری سرعت تجزیه در ایزوتوپهای رادیواکتیو، میتوان تخمین زد که چه مدت پیش صاحب فک باستانی در معرض سطح زمین قرار داشته است.
فک همچنین دارای بخش مهمی است که جمجمه Kocabaş فاقد آن است: دندانها. دندانها کپسولهای زمانی از بخشهای زیادی از دوران کودکی یک فرد هستند و میتوانند قدرتمندترین ابزار برای قرار دادن یک فسیل در شجرهی خانوادگی گستردهتر باشند.
با مطالعهی نرخ رشد مینا، محققان میتوانند زمان وقوع رویدادهای متعددی از جمله تولد، از شیر گرفتن و بلوغ را بررسی کنند. تنشهای فصلی و دورههایی که فرد از بیماری رنج میبرد، میتواند در مینا ثبت شود. همچنین در اطراف ریشههایشان، دندانها لایههایی از مادهای رسوبمانند ایجاد میکنند که میتواند نشانههایی از استرسهای قابل توجه زندگی را نیز حفظ کند.
اثرات دیگری نیز روی سطوح دندانها در داخل رسوب سختی به نام "جرم دندان" حفظ میشود که ممکن است حاوی ذرات ریز ذرات غذا و میکروبها باشد. همچنین میتوان ردیابی از چربیها، پروتئینها و حتی دود را در جرم دندان حفظ کرد.
بزرگترین منبع بالقوه اطلاعات در مورد یک فرد باستانی، DNA است. اما DNA برای همیشه باقی نمیماند. حفظ آن در استخوانهای باستانی به دما و محیط شیمیایی بستگی دارد. بهترین ژنومهای باستانی از غارهای سرد به دست میآیند.
به نظر نمیرسد تراورتن که در چشمههای گرم تشکیل میشود به اندازه کافی امیدوارکننده باشد. با این حال، بدون تلاش نمیتوان از چیزی مطمئن شد. خوشبختانه، ژنتیکدانها برای اینکه بفهمند آیا DNA حفظ شده است یا خیر، نیازی به نمونهگیری از خود فک ندارند، زیرا میتوانند روی استخوان یا دندان حیوانی از همان رسوب آزمایش کنند.
و آخرین نکته اینکه احتمال یافتن بقیه اسکلت بسیار اندک است. اگرچه ممکن است بخشهای دیگری از بدن این انسان باستانی در پنلهای دیگر تراورتن در جاهای دیگر (مثل حمام یک خانه) وجود داشته داشته باشند، اما تشخیص اینکه آنها بخشهایی از بدن انسان هستند قطعا به هیچ وجه ساده نیست و بنابراین به احتمال زیاد آن قطعات جلب توجهی نخواهند کرد و شانس پیدا شدنشان بسیار بسیار اندک خواهد بود.
کانال عصر ایران در تلگرام